Może się nie obrazisz jak troszkę to rozwinę :P
Przetwory z roślin leczniczych Proste przetwory z ziół możemy przygotować w domowych warunkach — wg podanych niżej ogólnych przepisów — przy czym w celu uzyskania produktów pełnowartościowych należy przestrzegać podstawowych zasad dotyczących jakości ziół. Zaleca się korzystanie tylko z ziół łagodnie działających (bez przeciwwskazań) ze względu na brak możliwości określenia zawartości składników silnie aktywnych, a tym samym ustalenia ich właściwego dawkowania. Przystępując do robienia przetworów, zioła należy rozdrobnić, gdyż duże kawałki surowców (np. korzeni) wymagają dłuższego czasu ekstrakcji, co z kolei może doprowadzić do rozkładu związków działających. Do najprostszych postaci leków należą: napary, odwary, nalewki, syropy, soki i okłady. Dla ułatwienia podaje przybliżony ciężar surowca, mieszczącego się na łyżce lub łyżeczce.
Łyżeczka do herbaty rozdrobnionych: kwiatów 1,0 g liści 1,5 g ziół 1,5—4,0 g korzeni, nasion i owoców ok. 4,0—5,0 g
Łyżka stołowa rozdrobnionych: kwiatów lub liści 3,0—4,5 g ziół 4,5—8,0 g korzeni, nasion i owoców 9,0—12,0 g
Istnieją ponadto inne przetwory przygotowywane przez personel fachowy. Głównie są to wyciągi roślinne, nalewki alkoholowe otrzymywane z surowców świeżych i wysuszonych. Nalewki dla dzieci w warunkach domowych sporządza się tylko w sporadycznych przypadkach.
Napar Napar jest to wyciąg wodny z roślin leczniczych, przygotowywany na gorąco lub na zimno. Sposób otrzymywania preparatu zależy od zawartych w surowcu związków chemicznych; np. napar z owoców szakłaku sporządza się na zimno. Otrzymany w ten sposób środek leczniczy zawiera trzy razy więcej pochodnych antrachinonu niż uzyskany na gorąco, a poza tym jest bardziej gorzki, co wskazuje na lepszą ekstrakcję goryczy. Podobnie na zimno należy przygotować wyciągi z innych surowców antrachinonowych, jak kora kruszyny i liście senesu, a także śluzowych, np.: korzeni i liści prawoślazu, nasion lnu, kwiatów dziewanny, rozdrobnionych nasion kozieradki.
Wyciąg na zimno Rozdrobniony surowiec zalać przepisaną ilością przegotowanej wody o temperaturze pokojowej i pozostawić na pewien czas, nieraz nawet do 24 godzin (w zależności od surowca).
Napar na gorąco Rozdrobniony surowiec zalać wrzącą wodą (w przepisanej ilości) i pozostawić w cieple pod przykryciem, na parze lub w termosie, przez 10—15 min (czasami 30 min), odcedzić. Pozostałość można przelać gorącą wodą, uzupełniając w ten sposób ilość naparu właściwego. Gorące napary przygotowuje się przede wszystkim z surowców olejkowych, np.: szałwii, owoców kopru włoskiego, anyżku.
Odwar Odwar przyrządza się gotując w wodzie twarde surowce (kłącza, korzenie, kory), które zawierają biologicznie aktywne związki odporne na wysoką temperaturę, dobrze rozpuszczalne w gorącej wodzie. Rozdrobniony surowiec zalać zimną wodą w przepisanej ilości i gotować łagodnie, przeciętnie przez 15 min, od czasu do czasu mieszając. Gorący odwar odstawić na 10 min, następnie przecedzić przez watę, gazę lub płótno i uzupełnić wodą do odpowiedniej objętości. Jeśli do naparu lub odwaru dodaje się syropu, należy go wlewać do ostudzonych i odcedzonych przetworów. Napary i odwary są preparatami szczególnie nietrwałymi i dlatego powinny być przygotowane bezpośrednio przed podaniem.
Nalewka Nalewka otrzymywana jest przez ekstrakcję suszonych surowców przez zalanie ich rozcieńczonym alkoholem lub winem. Najczęściej stosuje się alkohol 45—70%: 1 część ziół zalać 5—10 częściami alkoholu i pozostawić w dobrze zamkniętej ciemnej butelce przez 7—10 dni, często wstrząsając. Następnie nalewkę przecedzić, odcedzone zioła wycisnąć i uzyskany w ten sposób płyn połączyć z wyciągiem. Nalewkę pozostawić na 2 dni w chłodnym miejscu i ewentualnie odsączyć od wydzielonego osadu.
Syrop Syrop jest to stężony roztwór cukru w wodnych wyciągach z roślin lub w sokach owocowych. Na ogół stosunek płynu do cukru wynosi 1:1,8. Syropy sporządza się w różny sposób i z różnych surowców. Niekiedy, ze względu na nietrwałe składniki aktywne rośliny, syrop powinien być przygotowany na zimno, np. z cebuli. Najczęściej jednak sporządza się syropy na gorąco. W tym celu przepisaną ilość cukru wsypuje się do naczynia, dodaje odpowiednią ilość płynu i ogrzewa aż do momentu rozpuszczenia się cukru. Po jednorazowym zagotowaniu należy przerwać ogrzewanie, a otrzymany roztwór dokładnie zszumować. Syropy, które zawierają składniki lotne, przyrządza się w temperaturze nie wyższej niż 30°C, stale mieszając. Przygotowane syropy rozlewa się natychmiast do niedużych (200—500 ml), suchych, uprzednio wygotowanych we wrzącej wodzie butelek (najlepiej z ciemnego szkła), szczelnie zamykając. Syrop po ostygnięciu należy dokładnie wymieszać i przechowywać w chłodnym i suchym pomieszczeniu, chroniąc od światła. Niekiedy w celu podniesienia trwałości syropu dodaje się nieco spirytusu. Podobną do syropu formą leku, często wykorzystywaną w pediatrii, jest miód leczniczy. Przygotowuje się go tak jak syrop, używając płynnego pszczelego miodu lub wodnego roztworu miodu zamiast cukru.
Sok roślinny Soki otrzymujemy wyciskając zmiażdżone lub utarte świeże surowce. Soki można konserwować przez dodatek niewielkich ilości alkoholu (ok. 20%) lub nieszkodliwych dla zdrowia środków konserwujących. W warunkach domowych najlepiej dodawać cukru i pasteryzować, zwłaszcza soki owocowe. Soki przechowuje się w ciemnym i chłodnym miejscu. Surowce roślinne wykorzystywane są także do użytku zewnętrznego do sporządzania maści, czopków, aerozoli (przygotowywanych najczęściej w aptekach lub wytwórniach). W warunkach domowych napary ziołowe stosuje się zewnętrznie w formie okładów, inhalacji i kąpieli leczniczych.
Okłady Okłady mogą być środkiem rozgrzewającym, zmiękczającym, kojącym, zmniejszającym obrzęki, łagodzącym swędzenie. Przygotowujemy je ze świeżo sproszkowanych surowców, takich jak: nasiona lnu, kozieradki, gorczycy białej lub czarnej, z korzeni żywokostu i prawoślazu. Sproszkowane surowce należy zmieszać z ciepłą wodą w celu uzyskania konsystencji papki o temperaturze nie wyższej niż 40—45° C. Dobry jest okład rozgrzewający ze zmielonych nasion gorczycy. Dla dzieci jednak, ze względu na silne właściwości drażniące skórę, gorczycę miesza się z innymi łagodnie działającymi środkami, jak wytłoki z siemienia lnianego lub otręby (najlepiej owsiane). Do okładów zmiękczających używa się: ziela nostrzyka (Herba Meliloti), nasion lnu oraz miazgi z upieczonej lub ugotowanej cebuli (szczególnie korzystna przy wrzodziankach i ropniach). Okłady kojące, zmniejszające obrzęki, sporządza się z mięty lub nostrzyka, arniki i nagietka. Stosując okłady zawsze należy sprawdzać, czy nie są zbyt gorące i nie spowodują oparzenia skóry. Przy obrzękach lepsze są okłady zimne. Okład okrywa się celofanem lub ceratką, a następnie bandażuje.
|